Jak podnieść samoocenę? Zmień niskie poczucie własnej wartości

Samoocena jest niezwykle ważna dla jakości życia. Brak pewności siebie powoduje, że się z niego powoli wycofujemy – odrzucamy nadarzające się okazje, nie podejmujemy ryzyka i nie cieszymy się w pełni z jego walorów.  Jak zatem podnieść samoocenę? Co powoduje, że wątpimy w swoje możliwości? Jak podnieść niskie poczucie własnej wartości?

Czym jest samoocena? Skąd się bierze?

Samoocena jest względnie trwałą oceną siebie jako osoby. Na szczęście tylko względnie – na to, co o sobie myślimy wpływ ma wiele czynników. W obrazie siebie zawiera się ocenę własnej atrakcyjności fizycznej, umiejętności interpersonalnych, poczucia humoru, czy też różnych, innych umiejętności. W literaturze psychologicznej funkcjonuje wiele terminów-substytutów stosowanych zamiennie: obraz siebie, samoocena, poczucie własnej wartości. Nie są one zupełnie tożsame, jednak naprzemienne ich stosowanie nie jest błędem. Od czego zatem samoocena zależy? Kształtuje się ona już w dzieciństwie i jest procesem, który trwa przez całe życie. Wpływają na nią:

• osobowość, temperament i charakter, 
• inni ludzie – komunikaty, które otrzymujemy od rodziców, rówieśników, przyjaciół i innych osób, które są w jakiś sposób znaczące,
• porównywanie się – inni ludzie stanowią punkt odniesienia w określaniu własnej wartości, 
• aktywność własną – praca nad sobą, działania powodujące zmiany w zakresie stosunku do siebie.

Jak przejawia się niskie poczucie wartości? 

Nasze zachowania, poglądy i decyzje dobrze odwzorowują samoocenę. Znakami ostrzegawczymi świadczącymi o niskim poczuciu własnej wartości są między innymi:

• nierealne dążenie do doskonałości,
• nieumiejętność podejmowania decyzji, 
• wyolbrzymianie problemów i negatywów sytuacji,
• silna potrzeba akceptacji i ciągłych pochwał,
• niedocenianie własnych umiejętności,
• unikanie nowych ludzi i sytuacji towarzyskich, 
• nieumiejętność przyjmowania komplementów.

Jak podnieść samoocenę i poczucie własnej wartości?

Mało kto nie doświadczył nigdy w życiu okresu, w którym czuł się niepewnie w związku ze swoją osobą. Tak jak wcześniej wspomnieliśmy – poczucie własnej wartości jest pewnego rodzaju procesem, nie można zmienić go z dnia na dzień. Radykalne i wprowadzone jednocześnie zmiany rzadko kiedy są długofalowe. Adekwatna samoocena wymaga samoświadomości, szczerości, a jej osiągnięcie pracy i cierpliwości. Co zatem może okazać się pomocne na drodze do budowania własnej wartości? Jak budować pewność siebie? 

Poznanie siebie

Jak możemy siebie lubić, kiedy sami siebie nie znamy? Osoby z niskim poczuciem wartości mają tendencję do skupiania się na swoich wadach, na brakach – dlatego dobrze jest wykonać to ćwiczenie. Na kartce wypisujemy po dwie, pozytywne cechy swojej osobowości i wyglądu fizycznego, dwie umiejętności, dwie serdeczne nam osoby, dwie rzeczy, które na co dzień mobilizują do działania. Ćwiczenie to może wydawać się z początku bardzo trudne, nie warto jednak z niego rezygnować! Dodatkowo – mając je zapisane na kartce możemy co jakiś czas sobie je przypominać i aktualizować – w ten sposób doskonale śledzimy postępy.

Stopniowa zmiana języka

Ogromny wpływ na naszą samoocenę ma to, co mówimy oraz jak zachowujemy się w konkretnych sytuacjach. Używając ograniczającego języka (“Nie dam rady. Nigdy mi nie wychodzi. Jestem…” itp.) zamykamy się na wiele nowych doświadczeń. Kiedy tylko zauważymy ten rodzaj narracji (zobacz artykuł o wewnętrznym krytyku) warto zastanowić się skąd się on bierze i możliwie zastąpić go czymś bardziej przyjaznym, uniwersalnym. Dobrą strategią jest zastanowienie się: “Czy tak samo powiedziałabym / powiedziałbym komuś mi bliskiemu?” Jeśli nie, to dlaczego powtarzam to sobie?

Umiejętność rozpoznawania emocji 

Emocje są niezbywalnym elementem w życiu każdego z nas. Umiejętność prawidłowego ich rozpoznania pomoże w zrozumieniu tego, co się z nami dzieje i dlaczego czujemy się w określony sposób. Zarówno identyfikacja, jak i kontrola nad emocjami sprawiają, że stajemy się zrównoważeni, patrzymy na świat i ludzi bardziej obiektywnie, a także radzimy sobie z nadarzającymi się wyzwaniami. 

Praktyka wdzięczności

Od jakiegoś czasu już podkreśla się znaczenie praktykowania wdzięczności. Dobrym pomysłem będzie znalezienie każdego dnia chociaż 5 minut na zastanowienie się co dobrego nas dziś spotkało, z czym sobie poradziliśmy, za co możemy być wdzięczni. Potwierdzony jest wpływ wdzięczności na procesy myślowe – umiejąc zauważać i doceniać dobro i piękno stajemy się szczęśliwszymi ludźmi – często lepiej czujemy się we własnej skórze i nasza samoocena rośnie. 

Rozwój, pasja, kreatywność

Kolejnym, jednak zdecydowanie nie mniej istotnym, czynnikiem wpływającym na samoocenę jest rozwój osobisty i znalezienie pasji. Osoby o niskim poczuciu wartości same dla siebie są nieinteresujące. Udowodniono, że znalezienie hobby, rozwijanie swojej kreatywności czy zaangażowanie w jakiś projekt (obojętnie czy jest to rękodzieło, dołączenie do klubu czytelniczego, pieczenie czy jakiekolwiek inne czynności) może znacząco na obraz siebie wpłynąć. Warto zastanowić się, czy mamy w życiu coś, co szczególnie sprawia nam przyjemność, pasjonuje, zmotywować się do działania. Przydatne może okazać się tu również pierwsze wspomniane ćwiczenie – poznanie siebie. Mając świadomość swoich mocnych stron, sukcesów i talentów zyskujemy cenne wskazówki dotyczące pasji i dalszego rozwoju.

Jak podnieść samoocenę – podsumowanie

Samoocena jest niezwykle ważnym czynnikiem w życiu. Wpływa na dokonywane wybory, podejmowane aktywności, sposób przeżywania emocji czy też na relacje i związki z innymi ludźmi. Adekwatne poczucie własnej wartości wiąże się z aktywnym uczestnictwem w życiu – nie tylko w biernej obserwacji. Wysoka samoocena wymaga pracy, czasu i cierpliwości jednak efekty, które przynosi są bezcenne.